Wprowadzenie separacji do polskiego prawa było wyjściem naprzeciw oczekiwaniom małżonków przeżywających głęboki kryzys w relacji. Jest to instytucja dedykowana tym partnerom, którzy nie chcą definitywnie zrywać związku małżeńskiego, jednocześnie zależy im na uregulowaniu ich sytuacji rodzinnej i zabezpieczeniu interesów- majątkowych, dzieci, rodziny. Zdarza się, że w odbiorze społecznym separacja jest traktowana jako swoisty „rozwód dla katolików”. Dane statystyczne pokazują jednak, że niekoniecznie wybierana właśnie z przyczyn wyznaniowych.
Trzeba wyjść od tego, że sąd cywilny nie rozpatruje w ogóle kwestii wiary jako przesłanki przemawiającej za wyborem separacji zamiast rozwodu. Za orzeczeniem separacji zamiast rozwodu ma przemawiać stwierdzenie szansy na powrót do siebie partnerów, a nie kwestie wyznaniowe. Niemniej jednak separacja może być dobrym wyborem dla tych małżonków, których wspólna droga dobiegło końca. Zgodne stanowisko stron co do orzeczenia separacji będzie przemawiało za uwzględnieniem ich wyboru. W przypadku małżeństw, które nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci przepisy wskazują wprost, że sąd może orzec separację wyłącznie opierając się na zgodnych żądaniach. Sąd może wówczas ograniczyć postępowanie do przesłuchania stron. W przypadku zgodnego żądania separacji sąd nie będzie orzekał również o winie rozkładu pożycia. Natomiast trzeba wyraźnie zaznaczyć, że sąd nie jest związany żądaniem orzeczenia separacji i w przypadku, gdy stwierdzi, że przesłanki konieczne do jej orzeczenia nie występują wniosek oddali. W razie zmiany okoliczności istnieje natomiast możliwość ponownego złożenia wniosku o separację.
Zupełnie inaczej kształtuje się natomiast sytuacja procesowa tych osób, które zajmują odmienne stanowiska w sprawie. Przykładowo gdyby mąż domagał się orzeczenia separacji, natomiast żona wnosiła o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód Sąd będzie musiał ocenić okoliczności sprawy. Zgodnie z art. 612 k.r.o.:
„Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.”
Separacja zostanie orzeczona, gdy między małżonkami istnieje zupełny rozkład pożycia małżeńskiego– nie kochają się, wygasła bliskość i pożycie intymne, nie prowadzą razem gospodarstwa domowego. Może zdarzyć się sytuacja, że partnerzy nadal dzielą dom i spełniają warunki do orzeczenia separacji bądź też zostałaby ona przez sąd wykluczona. Ocena ustania więzi ekonomicznej jest złożona i należy zastrzec, że w pozornie identycznej sytuacji mogą zapaść odmienne orzeczenia sądu. To, czy małżonkowie dzielą lub nie wspólny dom jest tylko jednym z wielu czynników, które składają się na pojęcie „więzi gospodarczej”
Sąd ma obowiązek zbadać, czy wszystkie wymienione wyżej elementy zostały dotknięte rozkładem i zbadać przyczyny tego stanu rzeczy, a także czas rozpadu więzi. Proza życia prowadzi niejednokrotnie do funkcjonowania w specyficznych relacjach. Stąd do każdej sprawy należy podejść indywidualnie i elastycznie interpretować granicę zupełności pożycia małżeńskiego
Często pojawiają się wątpliwości dotyczące tego, ile czasu powinien trwać rozpad związku, aby zostały spełnione przesłanki orzeczenia separacji. Polskie prawo nie określa minimalnego okresu, przez który trwa zerwanie więzi małżonków. Z reguły konieczna do orzeczenia separacji zupełność rozkładu pożycia nie zachodzi z dnia na dzień, lecz narasta i jest rozłożona w czasie. Zdarzają się również sytuacje wyjątkowe, że niewykluczonym jest stwierdzenie zupełnego rozkładu pożycia w wyniku jednorazowego zdarzenia.
Tym, co odróżnia separację od rozwodu jest brak trwałości rozpadu pożycia. W przypadku separacji przewidujemy, że istnieje szansa na powrót do małżeństwa, choćby była ona niewielka.
Przeszkodami prawnymi w orzeczeniu separacji są dwie okoliczności: dobro wspólnych małoletnich dzieci oraz sprzeczność separacji z zasadami współżycia społecznego. Obydwie mają charakter oceny, dlatego ich stosowanie musi być poprzedzone wnikliwym zbadaniem przez sąd całego zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Niezmiernie istotnym jest rozważenie tego, jakie konsekwencje majątkowe niesie orzeczenie separacji. Trzeba tutaj wskazać, że separacja, tak samo jak rozwód, powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. W konsekwencji małżonkowie mogą dokonać podziału majątku wspólnego. Jest to jeden z ważniejszych elementów, który powinien być brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o wystąpieniu z żądaniem separacji. Mimo powstania rozdzielności majątkowej małżonkowie pozostający w prawnej separacji nadal są obowiązani do wzajemnej pomocy, jeśli wymagają tego względy słuszności. Ponadto nadal ciąży na nich obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Jest to obowiązek o charakterze alimentacyjnym, który służy uzyskaniu środków finansowych na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb wszystkich członków rodziny, przy zapewnieniu wszystkim z nich równej stopy życiowej. Ten ostatni element może okazać się kluczowym czynnikiem pozwalającym na podjęcie decyzji co do definitywnego rozstania bądź też wyborze separacji.
Bez wątpienia można stwierdzić, że wybór między separacją a rozwodem to wybór dalekosiężny w skutkach, a decyzja w tym względzie powinna zostać dogłębnie przemyślana przez małżonka. Warto omówić ją z osobą zaufaną lub doświadczoną w sprawach rodzinnych, aby poznać jej konsekwencje na wszystkich płaszczyznach życia.
Prowadzimy sprawy rozwodowe Nie tylko w Krakowie, ale także w Nowym Sączu, Tarnowie, Kielcach czy Katowicach. Aby poradzić się w sprawie rodzinnej możemy spotkać się w biurze Kancelarii w Krakowie, ale również w Gorlicach. Wiele konsultacji odbywamy także telefonicznie lub poprzez Whatsapp, dzięki czemu jesteśmy dostępni dla naszych klientów z całej Polski i zagranicy, niezależnie od ich miejsca zamieszkania.
Kancelaria SZ&P ADWOKACI Szczurek Szewczyk- Stępień ma swoją siedzibę w Krakowie. Nasi prawnicy specjalizują się w prawie rodzinnym (sprawy o rozwód, kontakty z dziećmi, alimenty, władzę rodzicielską, podział majątku), a także w sprawach przeciwko nieletnim.
